Gián là một trong những loài côn trùng cổ đại nhất trên Trái đất, xuất hiện từ hàng triệu năm trước. Tại Việt Nam, gián là loài côn trùng phổ biến, sinh sống ở nhiều môi trường khác nhau từ nhà ở, nhà hàng, kho bãi đến những khu vực hoang dã. Gián không chỉ gây phiền toái vì tỉ lệ bẩn, khả năng sinh sản nhanh chóng, mà còn là trung gian truyền nhiều mầm bệnh nguy hiểm cho con người. Cùng tự tay diệt côn trùng tìm hiểu sâu hơn về loài gián nhé!
Giới thiệu về loài gián
1. Tổng quan về gián
Gián (tên khoa học: Blattodea) là một nhóm côn trùng thuộc lớp Insecta (côn trùng), bộ Blattodea, cùng họ với mối. Chúng được biết đến như một trong những loài côn trùng cổ xưa nhất, xuất hiện trên Trái Đất từ khoảng 300 triệu năm trước, sống sót qua nhiều kỷ nguyên biến đổi khí hậu mà vẫn duy trì khả năng sinh tồn mạnh mẽ.
Gián thường có cơ thể dẹt, màu nâu hoặc đen, với hai râu dài, sáu chân và đôi cánh phát triển tùy vào loài. Tuy nhiên, không phải loài gián nào cũng có khả năng bay. Đa số gián là loài ăn tạp, hoạt động chủ yếu vào ban đêm và có xu hướng sống ở những nơi tối tăm, ẩm thấp.
2. Đặc điểm sinh học nổi bật của gián
Gián có nhiều đặc điểm độc đáo giúp chúng trở thành một trong những loài sinh vật có khả năng sinh tồn bậc nhất trong thế giới tự nhiên:
- Cấu trúc cơ thể linh hoạt: Cơ thể dẹt giúp gián dễ dàng luồn lách qua các khe nhỏ chỉ rộng khoảng 3 mm.
- Tốc độ di chuyển nhanh: Gián có thể chạy với tốc độ lên đến 5,4 km/h, nhanh hơn kích thước cơ thể của chúng rất nhiều.
- Khả năng sống sót mà không có đầu: Gián có hệ thống thần kinh phân tán, cho phép chúng sống thêm nhiều ngày sau khi mất đầu, miễn là chưa bị mất nước.
- Khả năng sống lâu không cần thức ăn: Gián có thể nhịn ăn trong 1 tháng và nhịn uống nước trong khoảng 2 tuần.
- Thích nghi với phóng xạ: Gián có thể chịu đựng mức phóng xạ cao hơn con người gấp 10-15 lần, một yếu tố giúp chúng tồn tại qua nhiều thảm họa tự nhiên và nhân tạo.
Phân bố của gián trên thế giới và ở Việt Nam
Gián là một trong những loài côn trùng có phạm vi phân bố rộng nhất trên thế giới, xuất hiện trên mọi châu lục, từ những khu vực có khí hậu ôn hòa cho đến vùng nhiệt đới nóng ẩm. Hiện nay, có khoảng 4.600 loài gián được ghi nhận trên toàn cầu, nhưng chỉ khoảng 30 loài trong số đó có xu hướng sinh sống gần con người.
Những loài gián tại Việt Nam
Tại Việt Nam, do đặc điểm khí hậu nóng ẩm, gián phát triển mạnh và phổ biến nhất là các loài:
- Gián Đức (Blattella germanica): Loài gián nhỏ, thường xuất hiện trong nhà hàng, khách sạn và khu vực bếp.
- Gián Mỹ (Periplaneta americana): Loài gián lớn, màu nâu đỏ, thường sống trong cống rãnh và khu vực ẩm thấp.
- Gián phương Đông (Blatta orientalis): Loài gián to, màu sẫm, có xu hướng sống ngoài trời nhưng cũng có thể xâm nhập vào nhà.
- Gián nâu sọc (Supella longipalpa): Loài gián nhỏ hơn, có sọc trên lưng, thường sống trong đồ nội thất, tủ bếp.
Những loài gián kỳ lạ trên thế giới
- Gián khổng lồ Madagascar (Gromphadorhina portentosa) – loài gián biết “gầm gừ”.
- Gián biển Megaloblatta longipennis – loài gián có sải cánh dài nhất.
- Gián sa mạc Arenivaga investigata – sống sót trong điều kiện khắc nghiệt.
Vòng đời và tập tính của gián
1. Vòng đời của gián
Vòng đời của gián bao gồm ba giai đoạn chính: trứng, ấu trùng (nhộng) và trưởng thành. Đây là kiểu biến thái không hoàn toàn, giúp gián phát triển một cách nhanh chóng và thích nghi tốt với môi trường.
Giai đoạn 1: Trứng gián
- Gián cái đẻ trứng trong một bao trứng (ootheca) có dạng hình bầu dục, chứa từ 10-50 trứng, tùy loài.
- Bao trứng này có thể được gián cái giữ lại bên mình hoặc giấu ở nơi an toàn như khe tủ, góc tường, khe hở trong nhà.
- Thời gian trứng nở dao động từ 2 tuần đến vài tháng, tùy vào nhiệt độ và độ ẩm môi trường.
Giai đoạn 2: Ấu trùng (Nhộng gián)
- Khi trứng nở, gián non (ấu trùng) chui ra và có hình dạng giống gián trưởng thành nhưng chưa có cánh.
- Ấu trùng trải qua nhiều lần lột xác (từ 5-13 lần, tùy loài) để phát triển thành gián trưởng thành.
- Trong quá trình này, chúng vẫn sinh sống, tìm kiếm thức ăn và ngày càng trở nên khỏe mạnh.
Giai đoạn 3: Gián trưởng thành
- Sau lần lột xác cuối cùng, gián đạt đến kích thước tối đa và phát triển đầy đủ cánh (nếu là loài có cánh).
- Tuổi thọ trung bình của gián trưởng thành là từ 6 tháng đến 2 năm. Trong suốt quãng đời này, gián có thể đẻ hàng trăm cá thể con, khiến quần thể gián tăng nhanh chóng.
Điểm đặc biệt:
- Gián có thể sống mà không có đầu trong một tuần do hệ tuần hoàn mở và khả năng thở qua các lỗ trên cơ thể.
- Nếu có điều kiện thuận lợi, quần thể gián trong một khu vực có thể tăng gấp đôi chỉ trong vài tháng.
2. Tập tính sinh hoạt và lối sống của gián
Gián có nhiều tập tính đặc trưng giúp chúng trở thành một trong những loài côn trùng gây hại khó kiểm soát nhất.
Hoạt động về đêm và khả năng trốn thoát nhanh chóng
- Gián là loài sống về đêm, chủ yếu hoạt động tìm kiếm thức ăn vào buổi tối.
- Khi bị phát hiện, chúng có thể chạy cực nhanh, tốc độ lên tới 5,4 km/h, giúp gián dễ dàng trốn thoát.
- Nhờ cấu trúc cơ thể dẹt, gián có thể luồn lách qua các khe nhỏ, chỉ rộng khoảng 3 mm.
Cách gián tìm kiếm thức ăn và nguồn nước
- Gián ăn tạp, có thể tiêu thụ thức ăn thừa, giấy, keo dán, vải, bìa cứng, thậm chí xác đồng loại khi thiếu thức ăn.
- Chúng có khả năng cảm nhận mùi thức ăn từ xa nhờ các cảm biến hóa học trên râu.
- Gián không thể sống quá một tuần nếu không có nước, do đó chúng thường trú ẩn gần các nguồn nước như bồn rửa, cống rãnh, nhà vệ sinh.
Khả năng thích nghi và phát triển trong môi trường khắc nghiệt
- Gián có thể sống sót trong môi trường phóng xạ cao hơn con người 10-15 lần.
- Một số loài gián có khả năng sống sót dưới điều kiện nhiệt độ khắc nghiệt, từ -10°C đến trên 40°C.
- Nhiều loài gián đã phát triển khả năng kháng thuốc diệt côn trùng, khiến việc tiêu diệt chúng trở nên ngày càng khó khăn.
Điểm đặc biệt:
- Gián có thể học cách né bẫy: Những loài gián bị con người tiêu diệt bằng thuốc diệt côn trùng sẽ tiến hóa để tránh các hóa chất này, thậm chí thay đổi thói quen ăn uống để không bị lừa bởi bẫy độc.
Tại sao gián lại trở thành một trong những loài côn trùng gây hại phổ biến nhất?
Các lý do làm cho loài gián được xếp vào top các loài gây hại hàng đầu cho con người:
- Khả năng sinh sản nhanh chóng.
- Đặc tính thích nghi cực kỳ mạnh mẽ.
- Môi trường sống ưa thích của gián.
- Chúng mang nhiều mần bệnh gậy hại cho con người
Các khu vực chúng hay ẩn lấp
Gián ưa thích những nơi tối, ẩm thấp và có nguồn thức ăn dồi dào. Những khu vực phổ biến nơi gián thường cư trú bao gồm:
- Nhà bếp: Nơi có nhiều thức ăn, nước uống và góc khuất.
- Nhà vệ sinh và cống rãnh: Môi trường ẩm thấp, thuận lợi cho gián sinh sống và phát triển.
- Tủ, kệ, ngăn kéo: Những nơi kín đáo, ít bị quấy rầy là nơi lý tưởng để gián đẻ trứng.
- Nhà hàng, quán ăn, kho thực phẩm: Các nguồn thức ăn dồi dào giúp gián sinh sản nhanh chóng.
- Các tòa nhà cũ, nhà bỏ hoang: Cấu trúc xuống cấp, nhiều khe hở tạo điều kiện thuận lợi cho gián trú ngụ.
Tác hại của gián đối với con người và môi trường
Gián không chỉ gây khó chịu khi xuất hiện trong không gian sống mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ nghiêm trọng đối với sức khỏe con người, môi trường và kinh tế. Dưới đây là những tác hại chính mà gián có thể gây ra:
1. Nguy cơ lây truyền bệnh nguy hiểm
Gián là trung gian truyền bệnh như thế nào?
Gián thường sống ở những nơi ẩm thấp, bẩn thỉu như cống rãnh, bãi rác, nhà vệ sinh, nơi chúng tiếp xúc với vi khuẩn, virus và ký sinh trùng. Khi bò vào thức ăn, vật dụng trong nhà, gián vô tình mang theo mầm bệnh và truyền nhiễm cho con người.
Các bệnh nguy hiểm do gián mang theo
Gián có thể là tác nhân lây lan hơn 30 loại vi khuẩn gây bệnh, trong đó phổ biến nhất là:
- Ngộ độc thực phẩm (Salmonella, E. coli): Gián thường bò vào thức ăn, mang theo vi khuẩn gây tiêu chảy, buồn nôn và nôn mửa.
- Kiết lỵ và tiêu chảy: Các vi khuẩn và ký sinh trùng gián mang có thể gây viêm ruột, ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa.
- Nhiễm trùng da: Khi gián bò lên da người hoặc tiếp xúc với các vết thương hở, chúng có thể truyền vi khuẩn gây viêm nhiễm.
- Viêm phổi, lao, bạch hầu: Một số nghiên cứu chỉ ra rằng gián có thể mang theo vi khuẩn gây các bệnh về hô hấp nghiêm trọng.
- Nhiễm ký sinh trùng: Gián có thể là vật trung gian lây lan giun, sán, đặc biệt là trong môi trường kém vệ sinh.
Lời khuyên: Cần giữ vệ sinh môi trường sống, bảo quản thực phẩm đúng cách và có biện pháp phòng chống gián để hạn chế nguy cơ lây nhiễm bệnh.
2. Gây dị ứng và các vấn đề về hô hấp
Gián có thể gây dị ứng như thế nào?
- Phấn gián, phân gián và xác gián chết có thể bị phân hủy thành bụi nhỏ trong không khí, gây dị ứng khi hít phải.
- Các protein trong cơ thể gián có thể kích hoạt hệ miễn dịch, khiến cơ thể phản ứng mạnh mẽ.
Gián có thể làm trầm trọng hơn bệnh hen suyễn như thế nào?
- Các nghiên cứu cho thấy gián là một trong những tác nhân hàng đầu gây ra bệnh hen suyễn ở trẻ nhỏ.
- Hít phải chất thải của gián có thể gây co thắt phế quản, khó thở, ho liên tục.
- Những người có hệ miễn dịch yếu như trẻ nhỏ, người cao tuổi và người mắc bệnh hô hấp mãn tính rất dễ bị ảnh hưởng.
Lời khuyên: Nên dọn dẹp thường xuyên, sử dụng máy lọc không khí và diệt gián định kỳ để giảm nguy cơ dị ứng.
3. Thiệt hại về tài sản và thực phẩm
Gián có thể phá hoại thực phẩm như thế nào?
- Gián có thể gặm nhấm thực phẩm, làm nhiễm bẩn đồ ăn do tiếp xúc với chất thải và vi khuẩn.
- Chúng thải phân và nước bọt lên thức ăn, làm thức ăn bị nhiễm khuẩn và không thể sử dụng.
- Một số loài gián còn thích gặm bao bì thực phẩm, làm hỏng túi nhựa, hộp giấy và làm thức ăn bị lộ ra ngoài.
Lời khuyên: Bảo quản thực phẩm trong hộp kín, kiểm tra kỹ thực phẩm trước khi sử dụng và thường xuyên vệ sinh khu vực bếp.
Gián có thể phá hoại tài liệu, quần áo và đồ đạc
- Gián có thể ăn giấy, bìa cứng, keo dán, gây hư hại sách, tài liệu, giấy tờ quan trọng.
- Chúng thích ẩn nấp trong tủ quần áo, có thể làm bẩn và cắn rách vải vóc.
- Đặc biệt, gián còn có thể làm hỏng đồ điện tử bằng cách bò vào bên trong thiết bị, gây chập cháy hoặc làm hư hại linh kiện.
Lời khuyên: Bảo quản tài liệu, quần áo và đồ đạc trong môi trường khô ráo để hạn chế gián trú ngụ.
4. Ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường và kinh tế
Tác động tiêu cực đến môi trường
- Gián sinh sản rất nhanh, nếu không kiểm soát có thể dẫn đến sự mất cân bằng sinh thái.
- Khi bị tiêu diệt bằng thuốc diệt côn trùng, gián có thể phát triển khả năng kháng thuốc, khiến việc kiểm soát chúng trở nên khó khăn hơn.
- Việc sử dụng thuốc diệt gián không an toàn có thể gây ô nhiễm nguồn nước và đất, ảnh hưởng đến hệ sinh thái.
Gián gây tổn thất kinh tế như thế nào?
- Trong nhà hàng, khách sạn, quán ăn, sự xuất hiện của gián có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín và khiến khách hàng quay lưng.
- Trong các kho thực phẩm, nhà máy sản xuất thực phẩm, gián có thể làm hỏng nguyên liệu, lây nhiễm vi khuẩn, gây thất thoát lớn.
- Việc diệt gián chuyên nghiệp cũng là một chi phí không nhỏ đối với các hộ gia đình và doanh nghiệp.
Lời khuyên: Áp dụng các biện pháp phòng chống gián ngay từ đầu để tránh thiệt hại kinh tế lớn về sau.
Cách phòng chống và tiêu diệt gián hiệu quả
-
Các biện pháp phòng chống gián tự nhiên
- Giữ vệ sinh môi trường sống – yếu tố quan trọng nhất.
- Cách bảo quản thực phẩm tránh gián tiếp cận.
- Các loại cây, tinh dầu tự nhiên có khả năng xua đuổi gián (sả, bạc hà, nguyệt quế, tinh dầu cam chanh, v.v.).
-
Những phương pháp diệt gián hiệu quả
- Bẫy gián tự chế bằng nguyên liệu sẵn có.
- Các loại thuốc diệt gián phổ biến trên thị trường.
- Khi nào nên gọi dịch vụ kiểm soát côn trùng chuyên nghiệp?
-
Cách ngăn chặn gián quay trở lại
- Tìm và bịt kín các lỗ hổng nơi gián có thể xâm nhập.
- Duy trì các biện pháp kiểm soát dài hạn.
- Những sai lầm phổ biến khiến gián tái xuất hiện.
Xem thêm:
Vì sao gián đức lại khó để diệt tận gốc? Mẹo diệt gián Đức cực hay
Thuốc diệt gián mua ở đâu UY TÍN CHẤT LƯỢNG GIÁ TỐT
Top 10 loại thuốc diệt gián đức tận gốc bộ y tế khuyên dụng
Những sự thật thú vị về loài gián
1. Khả năng sinh tồn đáng kinh ngạc của gián
- Sống mà không cần đầu: Gián có thể sống tới 1 tuần mà không có đầu do hô hấp qua các lỗ thở trên cơ thể.
- Chịu được phóng xạ cao: Gián có thể chịu phóng xạ cao gấp 10-15 lần so với con người và sống ở nhiệt độ từ -10°C đến 50°C.
- Siêu thích nghi: Gián phát triển nhanh, kháng thuốc diệt côn trùng và có thể sống sót trong nhiều điều kiện khắc nghiệt.
2. Gián có thể trở thành thực phẩm tương lai?
- Ứng dụng trong thực phẩm và dược phẩm: Trung Quốc nuôi gián để sản xuất thuốc kháng khuẩn, tái chế rác hữu cơ.
- Giàu dinh dưỡng: “Sữa gián” chứa protein cao hơn sữa bò, có tiềm năng trở thành thực phẩm thay thế.
- Gián trong ẩm thực thế giới: Trung Quốc, Thái Lan, Mexico và một số nước châu Phi sử dụng gián trong các món ăn truyền thống.
3. Gián trong văn hóa và tâm linh
- Thần thoại và tôn giáo: Ai Cập cổ đại xem gián là biểu tượng của bóng tối, một số nơi tin rằng gián mang linh hồn người đã khuất.
- Phong thủy: Gián thường mang điềm xấu, tượng trưng cho sự mất cân bằng và năng lượng tiêu cực.
- Trong phim ảnh và truyện tranh: Xuất hiện trong Men in Black, Wall-E, Terra Formars, và tiểu thuyết The Metamorphosis của Franz Kafka.
Gián là loài côn trùng phổ biến tại Việt Nam, gây ra nhiều phiền toái và nguy cơ về sức khỏe. Việc hiểu rõ tập tính, tác hại và cách phòng chống gián sẽ giúp bạn giữ vệ sinh nhà cửa, bảo vệ sức khỏe cho gia đình.
Test nhanh>! Con gián hay con dán? Không phải ai cũng trả lời đúng
Đây là câu hỏi khá dễ tuy nhiên không ít người trả lời sai. Vì lý do ngôn ngữ địa phương… Chúng tôi xin khẳng định Con gián là câu trả lời chính xác nhất
Vũ Tuyên - Chuyên gia
Tôi là Vũ Tuyên , Giám đốc của Công ty TNHH Pest Shop Việt Nam . Với nhiều năm kinh nghiệm làm việc trong ngành Phân phối Thiết bị, vật tư Kiểm soát côn trùng dịch hại ( PCO ) , tôi đã và đang Phân phối các Sản phẩm đến từ Mỹ , Đức , Hàn Quốc , Nhật Bản , Thụy Sỹ , Việt Nam ... Với chuyên môn của mình, hi vọng các nội dung tôi chia sẻ trên https:/PestShop.vn/ sẽ giúp quý khách hàng hiếu rõ hơn về sản phẩm của công ty.- Đèn diệt côn trùng , Đèn bắt muỗi , Máy hút muỗi , phụ kiện đèn diệt côn trùng ...
- Thuốc diệt mối , thuốc diệt mọt ,Thuốc đuổi rắn , đuổi thằn lằn ,Thiết bị kiểm soát chim , thuốc khử trùng virus, ..
- Thuốc diệt chuột , hộp bẫy chuột , keo chuột , máy đuổi chuột ,bẫy chuột, lồng chuột ...
- Thuốc diệt côn trùng : Thuốc diệt muỗi , thuốc diệt ruồi , thuốc diệt kiến , thuốc diệt gián , ...
- Thuốc trừ sâu, thuốc Bảo vệ thực vật ( BVTV ) , thuốc diệt nhện , Vật tư nông nghiệp ...
- Máy phun côn trùng : Bình tồn lưu , Máy phun sương ULV , Máy phun khói , Máy phun nông nghiệp ...
- Chính Hãng : Bayer ( Đức ), Basf ( Đức ) ,Syngenta ( Thụy Sỹ ) ,Sumitomo ( Nhật ) , Ensytex ( Mỹ ) , Hợp Trí ( Việt Nam ) , SM Bure ( Hàn Quốc ) , … | Giá Rẻ : Cam kết giá rẻ nhất thị trường Việt Nam - Rẻ hơn hoàn tiền 100% |Bảo Hành : từ 1 - 24 tháng tùy sản phẩm
- Hóa Đơn : Có hóa đơn thuế VAT , kiểm định , lưu hành của thuốc | Free Ship : Chính sách Miễn phí phí vận chuyển lên tới 80% các đơn hàng | Kho hàng : Hà Nội - Đà Nẵng - TP.HCM | Bán đa kênh : Shopee , Tiki, Lazada , Sendo, Tiktok Shop , Youtube , Facebook , ....
Sản phẩm liên quan
Free Ship
Free Ship
Free Ship
Free Ship
Free Ship
Free Ship
Free Ship
Free Ship
