Muỗi Anophen là loài côn trùng trung gian truyền bệnh sốt rết nguy hiểm nhất thế giới. Chúng thuộc họ muỗi Culicidae và chi Anopheles. Khác với các loài muỗi thông thường, muỗi Anophen chân dài, bay chậm và thường hoạt động vào ban đêm.
Đặc Điểm Nhận Dạng Của Muỗi Anophen
- Đặc điểm của muỗi Anophen là không phải tất cả chúng đều hút máu người. Trong số này, chỉ có muỗi cái muỗi Anophen mới hút máu người để phục vụ chức năng sinh sản và duy trì nòi giống, trong khi muỗi đực lại hút nhựa cây.
- Muỗi là loài đẻ trứng và trải qua bốn giai đoạn phát triển: Trứng, ấu trùng, nhộng và muỗi trưởng thành. Vòng đời của chúng không quá dài, với muỗi cái trưởng thành thường sống từ một vài tuần đến một vài tháng trong tự nhiên, phụ thuộc vào điều kiện về nhiệt độ, độ ẩm và nguồn thức ăn.
- Trưởng thành của muỗi Anophen thường có màu đen hoặc nâu sẫm, và khác với muỗi sốt xuất huyết, khi nghỉ ngơi, bụng của chúng hướng lên chứ không hướng xuống bên dưới.
- Kích thước của muỗi Anophen gần bằng với chiều dài của vòi hút, và phía trên cánh của chúng thường có các vảy màu đen trắng, không giống với muỗi sốt xuất huyết Aedes aegypti có đốm trắng ở thân và chân.

Muỗi Anophen gây bệnh truyền nhiễm gì?
Muỗi Anophen khi đốt, có thể gây ra cơn ngứa và khó chịu do phản ứng của cơ thể với nước bọt của chúng, một chất gây tê khiến con người khó phát hiện muỗi đốt. Tuy nhiên, nếu bạn cảm thấy ngứa, tuyệt đối không nên gãi vì có thể gây xước ra và tăng nguy cơ nhiễm bệnh hơn.
Cách tốt nhất là nên rửa sạch vùng da bị đốt bằng nước và xà phòng. Bạn cũng có thể thoa thêm một số loại kem chống muỗi có thành phần tự nhiên để làm dịu và giảm ngứa. Muỗi Anophen gây ra căn bệnh nguy hiểm với con người là sốt rét, gây ra hàng trăm triệu ca mỗi năm với tỷ lệ tử vong cao tại các nước châu Phi và châu Mỹ, theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Mặc dù bản thân muỗi không gây ra bệnh sốt rét, nhưng chúng là trung gian truyền nhiễm loại virus gây căn bệnh này.
Khi bị muỗi Anophen đốt, ký sinh trùng có thể ủ bệnh trong một vài ngày và biểu hiện ra các triệu chứng cụ thể như sau:
Cách muỗi Anophen gây ra bệnh sốt rét:
Khi muỗi Anophen hút máu người, chúng đồng thời lây truyền ký sinh trùng gây bệnh sốt rét Plasmodium từ người này sang người khác. Do đó, bất kỳ ai cũng có thể bị nhiễm bệnh sốt rét. Thêm vào đó, khả năng miễn dịch với bệnh sốt rét không đầy đủ và trong thời gian ngắn nên dễ bị tái nhiễm.
Triệu chứng của bệnh sốt rét do muỗi Anophen gây ra:
Sau khi muỗi Anophen cắn khoảng 10 – 15 ngày, các triệu chứng của sốt rét có thể xuất hiện. Chúng có thể bao gồm:
- Ớn lạnh, hấp nóng, đổ mồ hôi;
- Buồn nôn và nôn mửa;
- Sốt cao;
- Đau đầu;
- Tiêu chảy;
- Thiếu máu;
- Đau cơ;
- Co giật;
- Hôn mê.
Điển hình của cơn sốt rét sẽ qua 3 giai đoạn: Sốt cao, rét run và mồ hôi, với các chu kỳ và mức độ khác nhau. Nếu được điều trị đúng cách và kịp thời, người bị sốt rét có thể hồi phục hoàn toàn. Ngược lại, nếu chậm trễ, bệnh có thể diễn biến rất nhanh và gây tử vong chỉ trong vài giờ hoặc vài ngày, đặc biệt là ở trẻ em. Những trường hợp trẻ em bị sốt rét ở thể nặng có thể gặp các biến chứng nghiêm trọng như suy giảm thần kinh và nhận thức, rối loạn hành vi, động kinh.

Muỗi Anophen Và Bệnh Sốt Rết
2.1. Cách Muỗi Anophen Lây Lan Bệnh Sốt Rết
Muỗi Anophen truyền bệnh sốt rết qua vít khuẩn Plasmodium. Khi muỗi cái hút máu từ người bị nhiễm bệnh, chúng mang mầm bệnh và truyền sang người khác qua vết chích.
2.2. Triệu Chứng Bệnh Sốt Rết
- Sốt cao theo chu kỳ (có thể dao động 39-41°C)
- Rét run, nhức đầu, mệt mỏi
- Nôn mửa, đau cơ, và rối loạn tiêu hóa
- Biến chứng nặng như suy gan, suy thận, hôn mê
Cách Phòng Chống Muỗi Anophen Và Bệnh Sốt Rết
3.1. Diệt Muỗi Để Ngăn Ngừa Lây Nhiễm
Sử dụng thuốc diệt muỗi: Xịt thuốc diệt muỗi trong nhà để giảm lượng muỗi tối đa.
Phun thuốc phòng chống: Dùng thuốc phun muỗi sinh học để giảm nguy cơ gây hại môi trường.
Nuôi cá ăn bọ gặy: Cá lia thia hoặc cá bảy màu giúp giảm đáng kể số lượng ấu trùng muỗi.
3.2. Phòng Ngừa Muỗi Chích
Ngủ màn: Dùng màn tẩm hóa chất diệt muỗi.
Mặc quần áo dài tay: Đặc biệt là khi đi vào vùng nguy cơ cao.
Bôi kem chống muỗi: Dùng sản phẩm có chứng nhận an toàn.
Sử dụng tinh dầu xua muỗi: Như sả, oải hương, bạc hà.

THÀNH PHẦN LOÀI VÀ PHÂN BỐ
4.1. Trên thế giới
Năm 1818, Johann Wilhelm Meigen đã xác định Anopheles là một giống của muỗi. Giống Anopheles ít được quan tâm nghiên cứu cho tới khi phát hiện được vai trò truyền bệnh giun chỉ và ký sinh trùng sốt rét ở hai thập niên cuối của thế kỹ XIX. Hiện nay đã ghi nhận có 465 loài Anopheles thuộc 7 phân giống: Anopheles (khắp thế giới, 182 loài), Baimaia (khu vực phương Đông, 1 loài), Cellia (thế giới cũ, 220 loài), Kerteszia (Nam Mỹ, 12 loài), Lophopodomyia (Nam Mỹ, 6 loài), Nyssorhynchus (Nam Mỹ, 39 loài) và Stethomyia (Nam Mỹ, 5 loài). Các loài Anopheles thuộc bốn phân giống Anopheles, Cellia, Kerteszia và Nyssorhynchus, là những loài có vai trò truyền ký sinh trùng sốt rét .
4.2. Việt Nam
Số loài có khả năng truyền bệnh được coi là véc tơ sốt rét chỉ khoảng 15 loài. Trong số đó, ngoài những véc tơ chính và phụ đã được xác định còn bao gồm cả những loài muỗi chỉ nghi ngờ là véc tơ. Các tác giả thường dựa vào các yếu tố như sự có mặt của loài muỗi nào đó với mật độ cao trong các vụ dịch hoặc thời điểm bệnh lưu hành cao trong cộng đồng và tập tính ưa đốt máu người cao để xếp một số loài muỗi Anopheles là những véc tơ nghi ngờ [2].
4.3. Khu vực Nam Bộ – Lâm Đồng
Bảng Thống Kê Muỗi Anopheles ở Việt Nam
Loài Muỗi | Phân Bố Địa Lý | Môi Trường Sống | Khả Năng Truyền Sốt Rét |
---|---|---|---|
Anopheles minimus | Rừng núi, trung du | Suối nhỏ, nước sạch | Cao |
Anopheles dirus | Rừng rậm, rừng ngập mặn | Hố nước mưa, vũng nước đọng | Rất cao |
Anopheles epiroticus | Vùng ven biển, đồng bằng | Nước lợ, kênh rạch ven biển | Trung bình |
Anopheles sundaicus | Duyên hải miền Nam, hải đảo | Nước lợ, nước mặn | Trung bình |
Anopheles maculatus | Vùng đồi núi, cao nguyên | Suối chảy chậm, ao hồ nhỏ | Thấp |
Trong đó có 3 loài véc tơ chính truyền bệnh sốt rét ở Việt Nam:
- An. dirus
- An. minimus
- An. epiroticus.
Kết Luận
Muỗi Anophen là tác nhân chính gây ra bệnh sốt rết nguy hiểm. Việc nhận diện, diệt muỗi và áp dụng các biện pháp phòng chống hiệu quả là rất quan trọng để bảo vệ gia đình khỏi nguy cơ nhiễm bệnh. Hãy thực hiện các biện pháp phòng ngừa ngay hôm nay!.
Xem thêm: